Bouwen met hout - wat houdt het in?
Houtbouw: duurzaam op verschillende niveaus.
“Het is een misconceptie dat hout sneller kapot zou gaan of veel meer onderhoud nodig heeft.”
Interview met Gerard Roemers - Door Linda Vermaat - 16 okt 2021
Gerard Roemers is medeoprichter en bestuurslid van De Warren. Binnen het bestuur is hij verantwoordelijk voor duurzaamheid. Doordeweeks is hij duurzaamheidsadviseur bij Metabolic. Om duurzaamheid zo goed mogelijk te waarborgen, hebben het bestuur en de bewoners ervoor gekozen om bij De Warren zo veel mogelijk te werken met houtconstructies ipv staal en beton. Waarom is hiervoor gekozen? En welke voordelen heeft dit? Een interview over houtbouw.
Gerard Roemers en Skipper voor een grote render van De Warren, waarop de houten gevel een hoofdrol speelt (na Skipper dan).
Waarom is gekozen voor houtbouw?
Houtbouw kent veel voordelen: de duurzaamheidswinst is enorm. Ten eerste stoot beton CO₂ uit en slaat hout juist CO₂ op.* Bij beton komt vooral bij de productie van cement veel CO₂ vrij. Een ander voordeel is dat hout relatief een veel lichter bouwmateriaal is, (houtbouw is zo’n tachtig procent lichter dan bouw met traditionele materialen) waardoor transport bijvoorbeeld naar de woning toe milieuvriendelijker is. Ten derde heeft het materiaal van zichzelf een isolatiewaarde, zodat aanvullend materiaal hiervoor minder nodig is. Tot slot is het een misconceptie dat hout sneller kapot zou gaan of veel meer onderhoud nodig heeft.
Waarom kan nu meer met hout gebouwd worden?
Omdat er nu meer met CLT gebouwd wordt. Cross Laminated Timber (CLT), in Nederland ook wel kruislaaghout genoemd, is een kruiselings verlijmde houtconstructie. Er wordt natuurlijk al langer met hout gebouwd (denk aan houtskeletbouw), maar dat was vooral voor hoogbouw minder geschikt. Door CLT zie je nu houten wolkenkrabbers, die techniek is er nu. En met CLT kan bovendien ook goed prefab en in modules worden gebouwd, wat het bouwproces versnelt en arbeidskosten drukt. We wilden laten zien wat houtbouw kan beteken voor sociaal- en middenhuur. De Warren als een billboard gebruiken. Dit blijft een mix tussen pragmatisch en idealistisch. Zo hebben wij met een beperkt budget helaas niet alléén maar hout kunnen gebruiken, maar we zijn heel ver gekomen.
CLT: Cross Laminated Timber bron: https://www.hrb.be/wat-is-clt/
Woont het gezonder?
Je hebt een comfortabel binnenklimaat, houtbouw ‘ademt’ en zorgt voor vochtregulatie Ook heb je minder toxische stoffen in je woning. Normaal woon je bij wijze van spreken in een goed geïsoleerde ‘plastic zak’ met een dichte gevel, geïsoleerd met steenwol, en afgedicht met plastics en schuim. Dan ga je met mechanische ventilatie lucht in en uit het gebouw pompen. Bij houtbouw kun je werken met een open gevel, en ook het hout zelf kan ademen en vocht aan- en afvoeren. Ook bij De Warren heeft de gevel zo’n open structuur.
Blijft het hout zichtbaar?
Hout is heel mooi en daarom werken wij het CLT niet af van binnen: wij houden de wanden en de pilaren in met opzet in het zicht. Dit is mooi en scheelt ook in de kosten voor afwerking.
In deze render van onze grote hal door Naturfoed Srchitecture kan je goed zien hoeveel van het hout er zichtbaar is.
Is houtbouw goedkoper?
Het was in het geval van De Warren duurder om met hout te bouwen dan met beton, maar het is het waard. Eén van de redenen dat het duurder was is dat het nog wat onbekender is bij bouwers. Zij vinden het spannend en dus werken ze met risico-opslagen, of worden voordelen (snellere potentiële bouwtijd bijvoorbeeld) nog niet altijd in de praktijk gerealiseerd.
Daarnaast is de markt voor hout nog in ontwikkeling: op dit moment is hout, en zeker CLT, relatief duur; maar als er meer mee gewerkt wordt in Nederland zou die prijs op termijn omlaag kunnen, door verbeteringen in de productieketen, en groeiende concurrentie die de prijs kan drukken.
Bovendien is beton erg (en onterecht) goedkoop: dat komt ook omdat we niet de echte prijs van de milieukosten betalen. Als je eerlijk rekent zou De Warren bij wijze van spreken geld moeten kríj́gen voor de CO₂ opslag die we realiseren, en niet extra moeten betalen voor duurzame grondstoffen. Wij leveren een dienst. Wij slaan CO₂ op in een gebouw en helpen zo mee om klimaatverandering tegen te gaan.
Met hout kan je tot slot sneller bouwen, als je er slim mee ontwerpt. De CLT maak je in een fabriekshal en dan heb je minder tijd op de bouwplaats. Daardoor kan je bouwtijd korter en dat scheelt veel geld. Die winst is nog niet in de markt verwerkt, maar over 10 jaar zullen we dat misschien wel terugzien.
Hoe zit het met brandveiligheid?
Hout is minstens net zo veilig als conventionele bouwmethodes. CLT brandt slecht, want het verkoolt en daardoor komt er geen zuurstof meer bij. De brandweer heeft heel goed gekeken naar onze opzet, omdat we met een ander materiaal te maken hadden. Ons ontwerp is flink doorgelicht - wat moet bijvoorbeeld de dikte van de muren zijn? Het is echt 100% goedgekeurd, oftewel brandveilig.
Heeft De Warren alleen met nieuw hout gewerkt?
Nee, we hebben ook gewerkt met hergebruikt hout. Zo komt onze gevel van hergebruikte scheepsplanken en voor de voorzetgevel van het gebouw zijn hergebruikte meerpalen gebruikt. Het hout wat we nieuw gebruiken, dat is hout uit FSC bossen.
Een render van de gevel en voorzetgevel van De Warren door Natrufied Architecture
Niet alleen De Warren bouwt met hout, de duurzaamheidswinst is zo groot dat inmiddels 80 organisaties een convenant tekenden om vanaf 2025 één op de vijf nieuwe woningen van hout te bouwen. Lees meer over de Green Deal Convenant Houtbouw, die ook onze architect Natrufied Architecture ondertekende: https://www.duurzaamgebouwd.nl/artikel/20211022-ruim-80-organisaties-tekenen-green-deal-convenant-houtbouw
---------------------
* Bomen slaan vooral extra CO₂ op als ze groeien. De CO₂ wordt dan vastgelegd in de toenemende biomassa van de boom. Zodra de bomen volgroeid zijn, slaan ze geen extra CO₂ meer op (ze zetten nog wel CO₂ uit de lucht om in onder andere zuurstof). De CO₂ die ze in de groeifase hebben opgeslagen, blijft wel in de boom. Bron: Milieucentraal.nl.